Wat gebeurt er voor en achter de schermen in de politiek? In de podcast Betrouwbare Bronnen praat Jaap Jansen met politieke hoofdrolspelers en hooggekwalificeerde deskundigen. Betrouwbare Bronnen koppelt Nederlandse politiek en beleid aan Europese en internationale ontwikkelingen.
De host van de podcast is Jaap Jansen, een politieke journalist die al zo’n dertig jaar op het Binnenhof werkt. In veel afleveringen koppelt historicus Pieter Gerrit Kroeger met diepgravende betogen en smeuïge anekdotes politieke geschiedenis aan de actualiteit van nu.
Nieuwe afleveringen van Betrouwbare Bronnen verschijnen doorgaans op dinsdag en vrijdag.
Reacties zijn welkom via Twitter @jaapjansen @pgkroeger en via betrouwbarebronnen@dagennacht.nl
Betrouwbare Bronnen heeft ook een website met actuele informatie.
Wilt u informatie over de mogelijkheid om te adverteren of te sponsoren, stuur dan een mailtje aan: adverteren@dagennacht.nl en we nemen zo snel mogelijk contact met u op!
In Betrouwbare Bronnen aflevering 42:
- Merkels vertrouweling Elmar Brok 'Mister Europe' was overal bij. Nu neemt hij afscheid als Europarlementariër
- Financieel econoom Sylvester Eijffinger hoorde in Sintra waar het naartoe gaat met de euro, de ECB en de opvolging van Draghi
***
Jaap Jansen en PG Kroeger spraken in Brussel met 'Mister Europe’, zoals de BBC hem noemt. Na bijna 40 jaar verlaat hij het Europees Parlement, wat hij decennia domineerde: de CDU-politicus uit Bielefeld, Noordrijnland-Westfalen, Elmar Brok.
Achteloos, bescheiden vertelt hij over de sleutelrol die hij speelde en de reeks staatslieden uit heel de wereld die hij sprak, adviseerde en regelmatig ongezouten de waarheid zei. Maar ook over zijn onverminderde waardering voor Margaret Thatcher, van wie hij een portretfoto met zijn zoon op haar schoot nog steeds koestert. “She was consistent in her ideas and she was pro-Europe.”
Ik was er bij
Sleutelfiguren in Broks politieke leven waren Helmut Kohl en Angela Merkel. Twee volstrekt verschillende mensen qua naturel, maar beiden even doortastend en visionair. Ze zochten zijn raad, zijn netwerk en zijn politiek vernuft intensief. “I did not bother them every day, but they could call me”, zegt hij sereen. Brussel en Berlijn weten dat beide Kanseliers dat permanent deden. “I was there, I could give advice to Chancellors, I had certain contacts and could bring things together. I was involved in all Treaty changes since Maastricht. Getting rid of the democratic gap in the EU. It's not my achievement, but I could take part in that achievement.”
Zijn band met Nederland blijkt zeer intens. Het was een toenmalig collega-Europarlementariër van het CDA die hem op 9 november 1989 in de vooravond thuis belde vanuit een vergadering van een juridische commissie van dat parlement in Berlijn. “I was alone at home in Bielefeld and a Dutchman from Rotterdam called me, Jimmy Janssen van Raay. He said: ‘Elmar, the Wall is falling!’” Hij deed de televisie aan en zag het ongelooflijke gebeuren: “The most impressive moment in modern European history.”
Mijn God!
Brok pakt Nederland hard aan in het gesprek. Mark Rutte, die hij regelmatig sprak, en zijn eigen zusterpartij het CDA krijgen er van langs om hun wankelmoedigheid ten aanzien van de toekomst van Europa. Hij verwijt hen uit angst voor de PVV te zijn gaan schuiven. “I was unhappy. Not only with Mark Rutte, but also with my CDA. A classical pro-European country, the Netherlands, was walking to the right. The lesson it taught: you should keep down Wilders and these groups. I was in committees in the ‘Tweede Kamer’. Oh my God! It sounded as if I was in enemy country! Very scary it was. Now I have the feeling that the Netherlands is going back a little bit more to the moderate way.”
De Kamermotie tegen het beginsel van ‘an ever closer Union’ – die onlangs steun kreeg van VVD en CDA – doet Brok zuchtend het hoofd schudden. Anders dan Amerikanen, Zwitsers en Duitsers snappen Nederlanders niet wat ‘een federale Unie’ inhoudt. Zijn korzelige college staatsrecht en historie hierover zal in Nederland zelden zo scherp gehoord zijn. “An ever closer Union means that we work closer together in certain areas. For example in foreign policy, migration, internal and external security, climate change, banking. And in a democratic way. That's what we understand as an ever closer Union. For Germans, federalism is in our DNA. It does not mean centralisation! That's the English interpretation of the word. For us it means décentralisation: you only do things on a central level that cannot be done in a decentral way. Subsidiarity in other words. And that is the opposite of a superstate!”
Waarom Poetin doet wat hij doet
Ruslandkenner Elmar Brok vertelt uit zijn eigen discussies met Gorbatsjov, Jeltsin en Poetin. Onder meer over de gebeurtenissen in de loop van 1989 toen in de Sovjet-Unie hongersnood dreigde en Helmut Kohl alle vleesvoorraden in de koelcellen van de EU opkocht en naar het oosten liet vervoeren. Toen wist Gorbatsjov dat Duitsland zijn vertrouwen verdiend had. Hij was tegen de ‘Wiedervereinigung’ en wilde natuurlijk dat de DDR bleef bestaan, maar liet het gebeuren toen de mensen dit van onderop doorzetten. De troepen van het Rode Leger bleven in de Oost-Duitse kazernes. Rusland greep niet in.
Broks portret van Poetin en zijn politiek is adembenemend. "He changed in 2012, when he was not convinced anymore that a democratic and transparant Russia would support him.” Toen de jongeren in Kiev in 2014 afdwongen dat in Oekraïne vrije verkiezingen en een Europees gezinde democratie kwam, besefte Poetin: als hij dit zou tolereren zou ook zijn macht over Rusland in verval raken. Alle handelingen va Poetin staan sindsdien in dit teken. De greep naar de Krim, MH17, de oorlog in Donbass en het omkopen van anti EU-partijen en politici.
Powerplay live
Middenin het gesprek werd duidelijk dat Elmar Brok als strateeg en ‘mannetjesmaker’ nog altijd onmisbaar is in Europa. De luisteraar van Betrouwbare Bronnen is getuige van een opmerkelijk moment. Broks telefoon rinkelt. Hij begint meteen met ‘Hallo Manfred!’ indringend advies te geven aan zijn ‘Fraktionsvorsitzende’, EVP-topman Manfred Weber. Hij vertelt hem over een vertrouwelijk achtergrondgesprek met een topman van de Duitse Groenen in Brussel, die binnen de Groene Eurofractie de baas zijn.
In het vervolg van Betrouwbare Bronnen doet Brok een aanbod aan de andere partijen in het EP: steun Weber als de democratisch gekozen opvolger van Juncker en de EVP helpt de macht van het parlement te vergroten tegen zowel de Europese Raad van regeringsleiders als tegen de Europese Commissie als ‘executive’. Fijntjes steekt hij een politiek mes tussen de ribben van de liberalen Macron en Vestager. “It's written in the Lisbon Treaty: the European Parliament elects the Commission President. I myself wrote the amendment to the Treaty! The European Peoples Party has double so many parlementarians as the liberals of Macron. At the moment, we debate the right of initiative for the EP. With Weber we would get such a thing. Margrethe Vestager has said: ‘the Parliament has nothing to do with the candidate’. So she is not a reliable candidate.” Powerplay in de Europese top waar de luisteraar van Betrouwbare Bronnen getuige van is.
Grote landen beseffen dit nauwelijks nog
Elmar Brok háát Brexit. Omdat hij in Edinburgh studeerde in de jaren zestig, leeft hij erg mee met de Britten, zijn vrienden sinds die studentenjaren. Hij waarschuwt dat heel de Unie schade zal ondervinden van het uittreden van het VK, maar geen volk zal zo lijden als de Britten zelf. “You can not get the benefits from going out that you will not have when you remain inside the Union,” zegt hij kortaf.
Zijn schets van de komende decennia in de EU is al kort en bondig. “Kleine landen weten het al eeuwen. Grote landen beseffen dit nauwelijks nog.” Niemand kan de enorme vraagstukken van deze tijd nog in zijn eentje, als natiestaat, oplossen of zich daaraan onttrekken als soevereine afzondering.
Democratie kan imploderen, je moet haar verdedigen!
Het gesprek eindigt in diepe emotie en zorgen. Eenvoudig en ontroerend vertelt Elmar brok over zijn partijgenoot uit Hessen, Walter Lübcke. De twee generatiegenoten lijken zelfs op elkaar met die walrussnor en gedrongen gestalte. Brok trad in mei tijdens de Europese verkiezingscampagne nog bij hem op in diens kiesdistrict. “He was very convinced about the poiicies on migration. This brought him the hate of right-wing people. If hatred becomes a normal thing for certain people, then it becomes practice. This is the danger for every democracy.”
De neonazi-moordaanslag op deze katholiek-sociale regio-politicus raakt Elmar Brok dan ook diep. Hij vertel voor het eerst hoe hij zelf met zulk terrorisme geconfronteerd werd als jong politicus. “In the time of the RAF I had personal threats already. They wanted to kidnap my children. I never said that publicly. It's most clever not to say this. Nowadays with the new media, in shitstorms people can be totally destroyed. We are in a dangerous situation, but we cannot get rid of an invention like social media. Here I have some problems, I have no answer.”
“Would good people go into politics? Will you take the risk to say certain things? It's a real danger. I'm very, very much afraid that people are hesitating to go into politics. They say: ‘don't do it, look after your children!’ This development is very dangerous. Democracy can implode, very fast. That should be a lesson. If you want to have freedom and democracy, you have to defend it."
***
Sylvester Eijffinger, hoogleraar financiële economie in Tilburg, was deze week met bankpresident Klaas Knot de enige Nederlander op het exclusieve ECB Forum on Central Banking onder leiding van Europese Centrale Bank-president Mario Draghi.
Wat Draghi daar zei, wekte meteen de woede van Donald Trump. Ten onrechte, meent Eijffinger. Draghi's woorden werkten overigens meteen als geruststelling voor de Europese markten, zoals eerder zijn woorden dat hij zou doen 'whatever it takes' om de euro stabiel te houden. "Dit was whatever it takes, part two."
Eijffinger dringt aan op een grondige evaluatie van het ECB_beleid om lessen te trekken voor de toekomst. "De vraag is of de bank niet teveel heeft gefocust op inflatie. Je moet opnieuw definiëren wat je bedoelt met prijsstabiliteit. Want de ECB heeft het doel van 2 procent inflatie nooit gehaald, het is blijven steken op 1 à anderhalf procent. De ECB moet een nieuwe koers bepalen.
De Tilburgse hoogleraar zou het voor de afwikkeling van Brexit verstandig vinden als Brexit-onderhandelaar van de Europese Commissie Michel Barnier de nieuwe Commissie gaat leiden. Als de Fransman Commissiepresident wordt, kan de Duitser Jens Weidmann de ECB gaan leiden. Weidmann is minder havik dan dan vroeger: "Hij is flexibeler geworden."
***
Tijdlijn BB 42:
00:00:00 - Intro met quotes Brok en Eijffinger
00:04:20 - Elmar Brok (deel 1)
00:35:30 - Elmar Brok (deel 2)
00:51:07 - Sylvester Eijffinger (deel 1)
01:19:29 - Sylvester Eijffinger (deel 2)
01:43:58 - Uitro
01:44:39 - Einde
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
